Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel.

In het hoofd van een tekstschrijver (deel 3)

Wat is waarrr? (Oftewel, hoe ontsnap ik aan het delen van fake news?)

Letters, woorden, zinnen, spreuken en gezegdes. Ik hou ervan. Mijn lievelingsletter is de a, mijn lievelingswoord was ooit flamingo en is nu insubordinatie. Meest memorabele zin? Zo in mijn sas met Badedas, An island of genius in a sea of disabilities (is geen zin: I know, het werkwoord ontbreekt – precies daar gaat dit stuk over – mijn interpretatie van de waarheid) en Don’t hide behind the rainbow. Maar ook I’ll be back en het Step away from the product zussenadagium.

Mooi genoeg

Toch vind ik een zin niet snel mooi genoeg om het web op te gooien. Hij is te somber of te blij, of wel mooi, maar zegt te weinig over mij. In het kader van: ‘Als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen’ (een uitstekend voorbeeld van een platgeslagen spreuk) ben ik met een proef begonnen. De serie: Mo’s Mooie Zinnen. Om te laten zien waar mijn oog op valt.

Goed en wel

Bij publiceren komen vroeg of laat de vragen: Wat is goed en wat is waar? Hoe achterhaal je de waarheid?

En dan niet degene die de meeste hits krijgt in Google.

In de journalistiek heet dit factchecking. Dit staat de laatste jaren onder druk vanwege gekorte budgetten, verleggen van taken en natuurlijk de toegenomen snelheid waarmee nieuws zich verspreidt.

Fake news

Natuurlijk stoor ik me aan fake news, hoaxes en memes, alleen maar om meer likes te scoren. Het klakkeloos delen van content, zonder er überhaupt kritisch naar te kijken. Maar wat blijkt, ook ik maak me daar schuldig aan. Tijd voor reflectie.

Kan je er wat aan doen?

In 2008 hoorde ik een prachtig gedicht tijdens mijn NLP practitioner. De eerste zin luidt: “Onze grootste angst is niet dat we iets niet kunnen, maar dat we boven onszelf uitstijgen..” Deze tekst maakte een onuitwisbare indruk op mij en alle deelnemers van de opleiding. Kopieën (het was 2008) vonden grif aftrek. De bron? 1994 Inauguratie speech Nelson Mandela.

Alleen bleek Nelson Mandela dit nooit te hebben gezegd. What?!

Was de boodschap van het stuk daardoor voor mij minder impactvol? Nee.

De tekst komt uit een boek van Marianne Williamson uit 1992. Zij zegt hierover: “Op een gegeven moment popt deze paragraaf uit A Return to Love overal op. Hoewel ik zeer vereerd zou zijn geweest als President Mandela mijn woorden had gequote, heeft hij dat niet gedaan. Ik heb geen idee waar dit verhaal vandaan komt. Maar ik ben er heel dankbaar voor dat de paragraaf voor zoveel mensen zo belangrijk is geworden.“

En dat is een mooie conclusie. Soms is fake news zo erg nog niet, omdat het een functie blijkt te hebben voor velen.

Wil je er wat aan doen?

Schrijven is voor mij een creatief proces. Hoe meer ik me aan regels moet houden hoe minder creatief het voelt. Minder Groen Boekje dus en meer gevoel. Zo deelde ik vorige week een quote in mijn serie, Mo’s Mooie Zinnen. Een quote die voor mij en mijn werkwijze veelzeggend is.

Een alerte lezer wees mij erop dat deze quote taalkundig fout is. Waarvan acte.

Maar ik had al toegelicht dat ik soms gevoel laat prevaleren boven grammaticale correctheid. Helaas laat de perfectionist in mij het niet los en krijgt die ook voeding voor zijn wantrouwen.

Ik wil kijken of ik zelf een betere vertaling kan maken. Dus probeer de quote in het Engels. En wat schetst mijn verbazing. Er duikt een compleet andere filosoof op als bron. Is dit 100% te achterhalen?

Ik heb dus bijgedragen aan het verspreiden van foute informatie. Foei, foei, foei.

Rest de vraag: Wat is waar?

Volgens de strakke regels van het factchecken verwijder je tekst als je de bron niet kan achterhalen.

Maar hé, dit gaat om mijn Mooie Zinnen. Ik ben dan weliswaar van het slag: Ere wie ere toekomt. Daarbij leerde ik op de UvA nooit te quoten of citeren zonder bronvermelding. Maar nu riekt het toch naar: Gevalletje braafste meisje van de klas. Haal de bron weg en er blijft een mooie zin staan. Met bronvermelding staat er een heel verhaal.

Wat ga ik ermee doen?

De zinnen die ik in de serie deel zijn voor mij van waarde. Ze zetten iets in mij in beweging, bevestigen een gevoel of zeggen iets over mij.

Is het erg als we ons laten inspireren door mooie teksten, mooie zinnen en mooie verhalen? Het toeschrijven van het gedicht aan Nelson Mandela heeft misschien wel voor een veel groter bereik gezorgd.

En door het delen, en de reacties op Mo’s Mooie Zinnen heb ik weer allerlei leuks ontdekt over factchecken, geestige metaforen en mezelf. Delen heeft inderdaad gezorgd voor vermenigvulding.