Hoe leren we af om binnen de lijntjes te kleuren?

De zoon van mijn collega vertelde over een opdracht op school. Ze moesten ‘Buiten de lijntjes kleuren’. Ik vroeg hem – hij is 9 jaar – hoe hij dat vond.

Hij vond het leuk, maar er raar en slordig uit zien.

Het zette mij aan het denken over het concept ‘Buiten de lijntjes kleuren’. En dat ik dit als perfectionist misschien ook wat vaker moet doen. Maar wat is dat? Welke lijntjes? En durf ik dat wel buiten de norm? Wie bepaalt die norm? En is die norm ook ergens goed voor?

Stay weird, stay different

DWDD had in 2011 de ‘Denk anders’ lijst*, gebaseerd op een oude Apple commercial ‘Think Different’. Een ode aan eigenzinnige, dwarse, unieke en geniale Nederlanders die ons land blijvend hebben veranderd en gemaakt tot wat het is.

De speeches van Graham Moore*, schrijver van het scenario van The Imitation Game, en Angelina Jolie* na de uitreiking van de award ‘Favorite Villain’ voor haar rol in de film Maleficent, worden veelvuldig geroemd en teruggekeken op Youtube. Stay weird, stay different is de boodschap.

Dat begint in de kindjaren volgens beiden. In ieder geval het vertrouwen hebben dat als je anders bent dan je leeftijdgenoten, dat dat iets is om te koesteren. Ook al zul je dat op dat moment niet zo ervaren. Begint confirmatie al zo vroeg?

Loopbaan van het kind, de norm regeert

Kinderen zijn in de eerste jaren van hun leven heel eigen. Zodra ze naar school gaan wordt het belangrijk ‘erbij te horen’. Niet alleen qua kleding, maar ook qua gewenst en normaal gedrag.

We – ouders en het onderwijssysteem – geven normen en waarden mee. Hand opsteken, wachten op je beurt, beleefd zijn, anderen helpen, opruimen, niet in je neus peuteren, dank je wel zeggen etc. Op zich niets mis mee, als ik dit rijtje zo zie. Een keurig opgevoed kind.

Maar hoe kunnen we eigenheid, autonomie en initiatief stimuleren als we kinderen al op zo jonge leeftijd leren dat het enige juiste is om in de pas lopen. Hoofd boven het maaiveld uitsteken, buiten de lijntjes wordt niet gewaardeerd. De norm regeert.

Bewaken van ons creatieve vermogen

Een kind is op zijn creatiefst als het 5 jaar is. Als het 8 is, is deze creativiteit gehalveerd claimen de Vrije Denkers in hun film ‘Doen is de beste manier van denken’*. Deels heeft dat naar mijn mening te maken met het groter worden en de ontwikkeling van het kind. De magische wereld* komt steeds meer op de achtergrond.

Maar is het mogelijk om ook als we ouder worden meer van deze jeugdige creativiteit vast te houden? Hoe koesteren we dat in een systeem dat de norm stimuleert?

Natuurlijk, als je ouder bent kun je zelfstandig kiezen, of je er tegen afzetten in de puberteit. Maar wat als je al zo bent geconditioneerd dat je je echte eigen talenten niet meer kan vinden? Of het afzetten an sich een doel is geworden? Is het tijd voor een verandering?

Inspirerende denkrichtingen

Van een aantal initiatieven word ik heel blij.

• Zo staat Ken Robinson al jaren bekend als voorvechter van meer creativiteit en innovatie in ons onderwijs- en bedrijfssysteem. Hij is bovendien een begenadigd en inspirerend spreker over dit onderwerp. Dat laat zijn (meest bekeken ooit) TeD Talk* goed zien.
• Reggio Emilia* is een pedagogische stroming met als uitgangspuntenrespect voor de talenten van het kind,
  • de wijze waarop een kind zich ontwikkelt en dat
  • veel kennis en vaardigheden al in het kind zitten en er spelenderwijs uit tevoorschijn en vervolgens tot ontwikkeling komen.
  • Het competente kind dat zelfontdekkend leert.
• Recenter is opgestart de beweging United for Education die verandering/kanteling in het onderwijs wil realiseren. Al kan ik nergens vinden wat nou precies het achterliggende doel is – een generatie ontwikkelen die beter aansluit op de veranderende wereld? of een onderwijs systeem dat juist de eigenheid en de talenten die een kind van nature al in zich heeft stimuleert?

Het is mooi als het onderwijssysteem ons en onze kinderen helpt achterhalen welke unieke bekwaamheden we hebben. En ons de instrumenten aanbiedt om juist deze talenten tot wasdom te laten komen. ‘Want een vis wordt nooit een klimmer’*.

Met een goede basis op alle essentiële v(l)akken.

* Bronnen en inspiratie

• Selma Freiberg, De magische wereld van het kind (mei, 2009, eerste druk 1966)

• Meer over: Reggio Emilia 

• Link naar de: Denk Anders Lijst DWDD

• Link naar Speech Graham Moore

• Link naar Speech Angelina Jolie

• Link naar het filmpje van de Vrije denkers

• Link naar TeD Talk Ken Robinson

• Link naar Reclame: Calve Pindakaas – Pietertje